ارتباط غلظت فلزهای سنگین با هیدروکربن‎های چندحلقه‎ای معطر مرحله ذره‎ای

چکیده زمینه : فلزهای سنگین و هیدروکربن‎های چند حلقه‎ای معطر موجود در جو شهرهای صنعتی اثر سمی و سرطان‎زایی دارند و می‎توانند تغییرات کروموزومی ایجاد نمایند. هدف : مطالعه به منظور تعیین غلظت هیدروکربن‎های چندحلقه‎ای معطر و فلزهای سنگین در جو اصفهان و رابطه این دو آلاینده انجام شد. مواد و روش‎ها : این مطالعه مقطعی در سال 1378 در اصفهان انجام و ذرات موجود در هوا بر روی صافی‎های فایبرگلاس و توسط دستگاه نمونه‎بردار با حجم زیاد جمع‎آوری شد. سرعت جریان و زمان نمونه‎برداری برابر 5/0 مترمکعب در دقیقه و به مدت 12 ساعت بود. هر صافی با دقت به دو قطعه مساوی بریده شد و یک قطعه از آن در اسید نیتریک و آ ب اکسیژنه هضم و برای تعیین غلظت فلزهای سنگین استفاده شد. قطعه دیگر صافی توسط حلال دی‎کلرومتان و روش سوکسله استخراج و از حاصل استخراج برای تعیین مقدار pahs استفاده شد. غلظت فلزهای سنگین توسط یک دستگاه جذب اتمی پرکین المر و غلظت pahs توسط دستگاه گاز کروماتوگراف مدل 4400 pu مجهز به آشکارساز fid تعیین شد. یافته‎ها : غلظت سرب نسبت به سایر فلزهای سنگین مورد بررسی بالاتر (5/748 نانوگرم بر مترمکعب) اما از استاندارد مربوطه (2000 نانوگرم بر مترمکعب) کمتر بود. راندمان استخراج pahs با روش سوکسله 92 تا 100 درصد بود. غلظت بنزوآلفاپیرن شاخص هیدروکربن‎های چندحلقه‎ای معطر 72/2 نانوگرم بر مترمکعب بود. مقدار pahs در روزهای تعطیل کمتر از سایر روزهای هفته بود. ضریب همبستگی میان فلزهای سنگین و pahs برابر 9/0 بود(005/0p<). روند تغییرات فلزهای سنگین با تغییرات pahs بسیار شبیه بود. نتیجه‎گیری : همبستگی بسیار نزدیکی بین غلظت فلزهای سنگین و pahs وجود دارد و روند کلی تغییرات غلظت فلزهای سنگین در جو با روند تغییرات هیدروکربن‎های چندحلقه‎ای معطر بسیار شبیه است.